Twee bijzondere musea in Stockholm

Tijdens een weekendje in de Zweedse hoofdstad zijn er tal van musea waar je uit kunt kiezen om cultuur te snuiven. Tina licht vandaag twee musea in Stockholm uit die wat haar betreft de moeite van een bezoek waard zijn.

Het Vasamuseum

Het Vasamuseum is een behoorlijk indrukwekkend museum gelegen op een van de vele eilanden van Stockholm, Djurgården. Het is speciaal gebouwd voor de Vasaboot en heeft daardoor ook de vorm van een schip. Aan de buitenkant zijn als decoratie drie masten gebouwd. In het museum kom je alles te weten over het in 1628 gezonken oorlogsschip Vasa. Als je alle informatie, tentoonstellingen en films wil bekijken heb je twee dagen nodig.

Geschiedenis
Wanneer je binnenkomt val je bijna achterover, zo imposant is de driemaster. Ze is 50 meter hoog, 62 meter lang en 11,5 meter breed. Ze had 62 kanonnen over 2 dekken en dus ook behoorlijk wat geschutpoorten. Maar net haar grote defensie is haar fataal geworden.

Ramp tijdens de maagdenvaart
Tijdens haar eerste vaart begon ze na 1300 meter al te kantelen door een windvlaag. Ongebruikelijk was dat tijdens die dooptocht met open poorten werd gevaren. Die lagen slechts 1,5 meter boven de waterlijn. De tweede windvlaag deed het schip zodanig wankelen dat er water in de kanonspoorten kwam en het zonk in de haven naar de bodem, 30 meter lager. De masten staken wel nog boven water. Van de 150 passagiers konden de meesten naar de kant zwemmen of ze hielden zich vast aan de bovenkant van de masten. Toch verdronken er ongeveer 30 personen.

Eenzaam graf
Vlak na de zinking zijn de meeste van de kanonnen geborgen, maar in die tijd beschikte men nog niet over de technieken om het wrak zelf naar boven te halen. Dus lag Vasa 333 jaar onder water. Gelukkig weg van de drukke scheepsvaartroutes of sterke stromingen. Ze heeft ook niet te lijden gehad van scheepsworm omdat het water waar ze in lag brak was en scheepsworm leeft alleen in zout water.

Berging
In de jaren vijftig van de vorige eeuw werd begonnen aan de berging. Er werden kabels onder het schip getrokken en er waren 6 schepen nodig die haar in 16 etages naar boven hebben getrokken. Van 1961 tot 1990 lag ze in een droogdok waar ze een speciale behandeling kreeg voor conservatie en gereconstrueerd werd – sommige delen van het schip waren beschadigd en ongeveer 5.000 metalen bouten waren weggeroest. In totaal zijn 14.000 onderdelen, waarvan 700 houten beelden – in en rond het schip teruggevonden.

Decoratie
Vooral de achtersteven was zeer rijk versierd. Ondertussen is de verf vergaan maar in nieuwe staat moet het een zeer mooi en kleurrijk schip geweest zijn. Gemaakt om indruk te maken in de oorlog tegen Polen – maar daar zijn ze dan niet ver mee gekomen. Letterlijk.

Face to face
Ook de beenderen van 17 verdronken passagiers werden geborgen. In het museum liggen die op de laagste verdieping naast het schip opgebaard. Op 6 schedels is een reconstructie uitgevoerd. Waardoor we de dag van vandaag een redelijk nauwkeurig idee kunnen hebben van de uiterlijke verschijning van de drenkelingen. De wassen bustes zijn levensecht. Ik verwachtte dat ze elke seconde zouden bewegen. Het bijna-echte gezicht van een zeeman zien maakt veel meer indruk dan een rijtje beenderen in een glazen kist.

Laatste rustplaats
Het museum zelf is gebouwd op een ongebruikte sluis. Een zijde van het gebouw werd opengelaten. De Vasa is na haar restauratie op haar eigen kiel langs de open zijde binnengevaren. Daarna werd ze drooggelegd en werd het gebouw afgewerkt. Er wordt hard onderzoek gedaan naar de beste bewaarmethoden. Vasa is het drukstbezochte museum van Scandinavië. Op topdagen zijn er 1500 bezoekers in het gebouw en die geven allemaal warmte, CO2 en vochtigheid af. Geen ideale omstandigheden voor de boot. Ook wordt ze ondersteund door 18 verschillende constructies. Dit zorgt voor een ongelijke druk wat niet goed is voor de boeg die ontworpen is om op water te liggen en overal gelijke ondersteuning te hebben.

Zeker een bezoek waard als je in Stockholm bent! Maar kom vroeg en neem de tijd want je bent gemakkelijk een paar uren zoet in dit boeiende museum.

Tre Kronor

Het Koninklijke Paleis van Stockholm is langs de buitenkant niet bepaald een interessant gebouw. Rechthoekig, hoog en breed. Nogal saai dus. Maar blijkbaar kwam die stijl rond de zeventiende eeuw in de mode in Europa. Men was de sprookjesachtige kantelen en vele middeleeuwse torentjes en bijgebouwtjes van het Tre Kronor (3 kronen) kasteel beu en wilde weleens iets anders. Probleem was dat het eiland Gamla Stan waar het Koninklijk Paleis op staat niet zo groot is en er dus niet echt plaats was voor een nieuw paleis.

De grote brand van 1697
En toen gebeurde iets wat opeens een oplossing was voor alle problemen. In 1697 brak een grote brand uit die 3/4 van het paleis en vele kostbaarheden vernietigde. Ook de Nationale Bibliotheek en het Royale archief met belangrijke documenten over de geschiedenis van het land ging in vlammen op. Dat is dus één manier om van je boekhouding af te raken. Misschien ligt het aan mijn kritische aard, maar is dat niet een beetje verdacht? Het doet me allemaal aan de Grote Brand van Rome denken. Enkele bizarre feiten over de nacht van de brand:

• De brand begon aan de belangrijkste verdedigingstoren waar kanonnen en buskruit opgeslagen lagen
• De Maarschalk Sven Lindberg die verantwoordelijk was voor de brandveiligheid kon niet blussen omdat het vuur hem de weg afsneed
• De twee soldaten van dienst die avond waren geen van beiden op hun post. Anders Andersson was weg voor een boodschap voor de vrouw van de Brandmaarschalk (wat ze later ontkende) en Mattias Hansson had honger en besloot zijn post te verlaten om eten in de keuken te gaan halen

Spitsroeden lopen
Het 400 jaar oude gebouw met houten skelet brandde snel. Het koperen dak creëerde nog meer hitte waardoor het vuur nog intenser werd. De koninklijke familie moest geëvacueerd worden en de bedienden deden hard hun best om kostbaarheden uit het kasteel te krijgen.

Later werd een onderzoek ingesteld en het bleek dat Brandmaarschalk Lindberg niet vies was van het aannemen van steekpenningen en verlenen van illegaal bekomen functies. Sven, Anders en Mattias kregen alle 3 spitsroede lopen als straf. Spitsroede lopen is een fysieke straf waarbij de veroordeelde tussen 2 rijen van soldaten moeten stappen die herhaaldelijk slaan met de vuist of een knuppel. In het Engels heet het ‘running the gauntlet‘. Het is een uitdrukking die van het Zweeds komt. Gatlopp: gata (laan of straat) en lopp (loop).

Later is de uitdrukking verengelst. Een soldaat stapte voor de veroordeelde uit om te verhinderen dat hij zou lopen. De soldaten aan beide kanten mochten hun voeten niet verplaatsen. Spitsroeden lopen werd minder oneervol geacht dan een openbare bestraffing omdat de bestrafte zijn straf ‘als een man’ onderging, rechtopstaand en tussen zijn medesoldaten. Wanneer hij het levend tot aan het einde van de rij haalde kon hem eventueel gratie verleend worden. Sven Lindberg overleefde het niet. Anders en Mattias wel. Ze moesten aanvullend 6 jaar dwangarbeid doen.

Tre Kronor
In het museum kom je al deze interessante verhalen en nog veel meer details te weten. Het ligt in een deel van de oude kelders van de Noordelijke vleugel van het originele paleis. Om er binnen te gaan ga je door een oude 5 meter brede ondergrondse defensiemuur van in de jaren 1200. Er staan maquettes opgesteld van het oude paleis en je vindt er aantal glazen en kristallen voorwerpen terug die uit het as van het verbrande kasteel zijn gered.

Musea in Stockholm

Welke musea in Stockholm zijn jouw favoriet? Laat het weten in de reacties!

Bekijk ook Mooiste musea in Scandinavië

Tina

De Vlaamse Tina woont samen met haar man in de Zweedse stad Göteborg. Vanuit haar woonplaats schrijft ze twee keer per maand een blog voor Fika Magazine met haar ultieme Göteborgtips en uitstapjes naar andere Scandinavische plekken!