Als je de Finnen wilt begrijpen, ga dan eerst naar een Finse sauna. Deze met berken omzoomde stoomhuizen staan al tweeduizend jaar centraal in de nationale identiteit. Ze zijn gebruikt om zieken te genezen, om vlees te genezen en zelfs als werkplek voor werk. Sauna’s zijn zo verweven met de cultuur, dat er zelfs een werd opgericht voor Finse vredeshandhavers in Eritrea.
Hoewel sauna’s over de hele wereld populair zijn – mede dankzij Finse atleten – gaat er niets boven het origineel.
Hier is alles wat je moet weten over de Finse saunacultuur, inclusief de geschiedenis:
Geschiedenis van de Finse sauna
In zijn primitieve vorm waren sauna’s kuilen die in hellingen waren gegraven en verwarmd met hete rotsen. De ingang was overdekt en hield de warme lucht binnen, zodat mensen in de winter konden baden. Hoewel sauna’s in andere culturen bestaan, heeft Finland het concept op de kaart gezet – en in de Engelse taal: het woord sauna is oud Fins en betekent “aarde” of “sneeuwkuil”.
Een meer eigentijdse Finse sauna was een houten huis met een kachel, een kiuas genaamd, en een stapel stenen of kiuaskivet. De kiua’s waren houtgestookt en gebruikten berkenhout om de kamer voor lange tijd te verwarmen. Het gooien van water op de kiuaskivet verhoogde de vochtigheid van de sauna door stoom of löyly te creëren. Finnen geloven dat elke sauna zijn eigen loyly heeft, en hoe beter de stoom, hoe beter de sauna.
Waarin verschilt een Finse sauna van andere sauna’s?
Gezien hun gedeelde geschiedenis zijn Finse sauna’s vergelijkbaar met die in Estland, Letland en Rusland. Waar ze kunnen verschillen, is in hun etiquette, architectuur of vochtigheids- of stoomniveaus.
Een Finse sauna is niet zoals een Turkse hamam, die meer een bad-en-scrub-achtig ritueel inhoudt. Het is ook helemaal niet zoals een Japanse onsen, waarbij je lang in een natuurlijke warmwaterbron onderdompelt.
Waarom gebruiken Finnen de sauna?
Door de eeuwen heen heeft de sauna een veelvoud aan functies gediend voor het Finse volk. Het werd bijvoorbeeld ooit de apotheek van de “arme man” genoemd, wat leidde tot het Finse spreekwoord “Als sterke drank, teer en sauna niet helpen, is een ziekte dodelijk.”
Sauna’s werden meestal eerst gebouwd, wat betekende dat Finse gezinnen in de kamer woonden terwijl de rest van het huis werd gebouwd. Naast vrouwen die in sauna’s bevallen, werd de ruimte ook gebruikt om de doden voor te bereiden op hun laatste riten. In wezen was de sauna de plek waar Finnen hun leven begonnen en eindigden.
Tegenwoordig gebruikt Finnen de wekelijkse sauna om te ontspannen en contact te maken met familie en vrienden. Misschien is dat wel het geheim om de gelukkigste mensen ter wereld te zijn!
Fins sauna etiquette
Voordat je een sauna in Finland betreedt, is het belangrijk om iets te weten over de Finse saunaregels. De sauna is tenslotte heilig in Finland, en als je je misdraagt, zal de sauna-elf, of saunatonttu, hem platbranden. De algemene regel is om je te gedragen zoals je zou doen in een kerk; dat wil zeggen, wees op je best. Wees niet luidruchtig, bespreek geen controversiële onderwerpen en neem niets mee naar binnen om te eten of te drinken.
En hoewel het in de traditionele saunacultuur belangrijk is om te respecteren dat mensen naar sauna’s komen om te ontspannen, kunnen privésauna’s een populaire plek zijn om te drinken en te kletsen met vrienden, vooral op vrijdagavond. In de sauna beginnen mensen te ontspannen en te delen wat ze bezighoudt.
Ken je de etiquette van een nieuwe sauna niet? Ga gewoon naar binnen en observeer hoe anderen zich gedragen. Als niemand praat, dan is het waarschijnlijk geen erg spraakzame saunaruimte en dat kun je het beste respecteren.
Hier zijn nog zes tips over wat je wel en niet moet doen in een Finse sauna:
DOUCHE VOOR EN NA
Neem vooraf altijd een warme douche; het helpt om de ruimte (en jezelf) brandschoon te houden. Bovendien verwijdert een zeepachtige voorwas vuil en olie van je huid, waardoor het gemakkelijker wordt om te zweten. Je zult daarna ook een koude douche willen nemen om de poriën te “sluiten” en de bloedstroom te vergroten. Sla het niet over. Dit is wat je die verjongde gloed na de sauna geeft die de Finnen onweerstaanbaar vinden.
NAAKT
Het is gebruikelijk om een badpak te dragen in sauna’s van gemengd geslacht, maar in sauna’s van hetzelfde geslacht is dit niet het geval. Context is alles. Over het algemeen is naaktheid minder een probleem voor Scandinaviërs. Wees voorbereid om naakt te gaan, maar je kunt een handdoek gebruiken als je je een beetje verlegen voelt.
KIES JE PLEK VERSTANDIG
Omdat warmte stijgt, zal het liggen op de bovenste banken een warmere ervaring geven, net als het vasthouden aan de hoeken. Als 80°C een beetje te veel is, kies dan een plek op een lagere bank. Het is de Finse gewoonte dat wie in de buurt van de wateremmer of kiulu zit, verantwoordelijk is voor het gooien van water op de hete rotsen. Dus, als je je zorgen maakt over je löyly-vaardigheden, ga dan verder weg zitten (of bij de deur voor een snelle ontsnapping).
Omdat het een gemeenschappelijke ruimte is, moet je contact maken met anderen voordat je de temperatuur verandert of water op de rotsen giet.
STOOM, KOEL, HERHAAL!
De algemene regel is: stoom, koel, herhaal! Elke saunasessie duurt meestal 5 tot 20 minuten. Het is geen wedstrijd, blijf gewoon tot je je limiet hebt bereikt en vertrek onmiddellijk! Te lang in een sauna blijven kan gevaarlijk zijn.
Om tussen elke saunasessie door af te koelen, is het gebruikelijk om in ijskoud water te springen. De hitte van de sauna en een plotselinge afkoeling geven je een extreme stoot van hormonen zoals endorfine. Daarna voel je je licht en gelukkig. Hoe groter de verandering in de temperatuur, hoe sterker het effect is.
Er zijn echter risico’s verbonden aan het springen in ijskoud water, vooral voor mensen met cardiovasculaire problemen. Als je erg enthousiast bent, raden Finnen aan om hiervoor in de zomermaanden te beginnen met trainen, zodat je lichaam beter kan acclimatiseren als de winter aanbreekt.
OOGCONTACT
Het is beter om het te behouden of naar het uitzicht naar buiten te staren dan je ogen te laten verwonderen. Het is onbeleefd om te staren, en nooit is dit gezegde meer waar geweest dan in een sauna… Houd je ogen naar voren of op ooghoogte, staren is een groot nee nee.
HAAST DE ERVARING NIET
In Finland is de sauna een sociale aangelegenheid die langzaam moet worden genoten. Finnen zweten en rennen niet; ze hebben meerdere stoomsessies onderbroken door een koude duik, een douche of een biertje.
Wat is een vasta?
Als je naar een sauna in Finland gaat, zie of hoor je misschien een zweepritueel met een bos bladeren. Dit verwijst naar de vasta – ook wel een vihta genoemd – een bundel verse berken die vooral in de lente in de sauna wordt gebruikt. Er wordt aangenomen dat jezelf ermee slaan de bloedcirculatie verhoogt en de huid gladder maakt.
Heeft elk huis in Finland een sauna?
Geschat wordt dat een derde van ‘s werelds – ja, ‘s werelds – sauna’s zich in Finland bevinden, een statistiek die wordt ondersteund door het oude Finse gezegde “bouw eerst de sauna, dan het huis”. Hoewel sauna’s zo talrijk zijn in de Scandinavische natie dat er ongeveer één sauna is voor elke twee Finnen, heeft niet elk huis in Finland een sauna, maar de meeste wel.
De meeste vrijstaande huizen in Finland hebben sauna’s, evenals terrasrijen, tuinhuizen en winterhutten. Veel appartementsgebouwen hebben gemeenschappelijke sauna’s, hoewel steeds meer Finnen nu een privésauna installeren in hun flats. Zelfs grote bedrijven hebben sauna’s – het is bekend dat bedrijven netwerksessies houden binnen de ommuurde sudatory van deze Finse norm – en de Finse premier en president hebben allebei hun eigen officiële sauna’s.
Lees ook Sauna in Helsinki: bezoek de Allas Sea Pool
Doepser leven
Nieuwsbrief
Elke twee weken een leuke update?